Atopowe zapalenie skóry

Atopowe zapalenie skóry (AZS) to jedna z najczęściej występujących chorób dermatologicznych. Charakteryzuje się przewlekłym stanem zapalnym skóry, któremu towarzyszą uporczywy świąd i suchość. Jej objawy często pojawiają się również na stopach, a w ich łagodzeniu pomóc może terapia podologiczna. Dowiedz się, jakie są przyczyny atopowego zapalenia skóry, jak je rozpoznać i na czym polega leczenie.

Czym jest atopowe zapalenie skóry?

Atopowe zapalenie skóry (AZS) to przewlekła, nawrotowa choroba dermatologiczna o podłożu zapalnym. Charakteryzuje się suchą, swędzącą i skłonną do podrażnień skórą. Jest to schorzenie o podłożu immunologicznym, w którym bardzo ważną rolę odgrywa nadwrażliwość organizmu na alergeny i czynniki środowiskowe.

AZS dotyczy zarówno dzieci, jak i dorosłych, choć najczęściej pierwsze objawy pojawiają się już we wczesnym dzieciństwie. Choroba często współwystępuje z innymi schorzeniami alergicznymi, takimi jak astma oskrzelowa czy alergiczny nieżyt nosa. Jest to jedna z najczęściej występujących chorób zapalnych skóry, a jej objawy mogą znacząco obniżać jakość życia pacjentów.

Warto podkreślić, że AZS nie jest chorobą zakaźną, a jej przebieg bywa zróżnicowany – u niektórych pacjentów objawy mogą występować sporadycznie i w łagodnej formie, podczas gdy u innych mogą mieć charakter ciężki i przewlekły.

Atopowe zapalenie skóry ma charakter nawrotowy. Okresy zaostrzeń przeplatają się z remisjami, kiedy objawy ustępują lub łagodnieją.

Jakie są przyczyny atopowego zapalenia skóry?

Przyczyny atopowego zapalenia skóry nie zostały do końca poznane. Wiadomo, że patogeneza jest złożona i ma związek z obecnością czynników genetycznych, immunologicznych i środowiskowych.

Dużą rolę w rozwoju atopowego zapalenia skóry odgrywają czynniki genetyczne. Dziedziczenie jest wielogenowe. Ryzyko zachorowania wzrasta, gdy rodzice cierpią na AZS lub inne choroby atopowe. Jeżeli choruje oboje rodziców, prawdopodobieństwo może sięgać nawet 70%.

U osób z AZS skóra ma nieprawidłową budowę, co prowadzi do nadmiernej utraty wody i zwiększonej penetracji alergenów. W konsekwencji staje się bardziej podatna na podrażnienia i infekcje.

Układ odpornościowy osób z AZS reaguje w sposób nadmierny na bodźce środowiskowe, co prowadzi do przewlekłego stanu zapalnego w skórze. Mechanizmy immunologiczne odpowiedzialne za rozwój choroby obejmują nadmierną aktywność komórek Langerhansa, co powoduje produkcję przeciwciał IgE nawet na małe dawki alergenów.

Czynniki nasilające objawy AZS

Czynniki, które mogą nasilać objawy atopowego zapalenia skóry to m.in.:

• zbyt wilgotne lub suche powietrze,
• długotrwałe moczenie skóry,
• stosowanie nieodpowiednich kosmetyków do pielęgnacji,
• noszenie ubrań obcisłych i ze sztucznych materiałów,
• stres emocjonalny,
• drapanie skóry,
• środki chemiczne (np. obecne w detergentach, chlor na basenie).

Objawy AZS może nasilać kontakt z alergenami (pyłki roślin, roztocza kurzu domowego, sierść zwierząt, pleśnie), zanieczyszczenie powietrza, dym tytoniowy.

Objawy atopowego zapalenia skóry

Objawy atopowego zapalenia skóry mogą różnić się w zależności od wieku pacjenta. U niemowląt i małych dzieci zmiany skórne najczęściej pojawiają się na twarzy, owłosionej skórze głowy oraz w zgięciach łokciowych i kolanowych. U dorosłych zmiany mogą występować na dłoniach, stopach, a także na całym ciele.

Głównym objawem AZS jest świąd skóry. Jego nasilenie obserwuje się głównie wieczorem i w nocy. Wraz z postępem choroby skóra staje się grubsza i bardzo sucha.

Objawy AZS u niemowląt

Objawy atopowego zapalenia skóry w wieku niemowlęcym to:

• sucha, szorstka skóra,
• czerwone plamy na policzkach, czole, skórze głowy,
• swędzenie, które powoduje drażliwość i trudności w zasypianiu,
• sączące się grudki o rumieniowym podłożu,
• przeczosy, nadżerki i strupki (spowodowane drapaniem).

Objawy AZS pojawiają się zwykle około 3. miesiąca życia.

Objawy AZS u dzieci

Objawy AZS u dzieci to głównie:

• grudki i zaczerwienienie skóry,
• pogrubienie i ściemnienie naskórka,
• zmiany skórne obecne głównie w zgięciach łokciowych i kolanowych oraz na grzbietach rąk, stóp i skórze twarzy,
• świąd skóry prowadzący do drapania i powstawania przeczosów,
• złuszczanie naskórka i pękanie skóry,
• suchość skóry.

Zdarza się, że zmianom skórnym towarzyszy stan zapalny oraz dochodzi do nadkażeń bakteryjnych.

Objawy AZS u dorosłych

Objawy atopowego zapalenia skóry u młodzieży i dorosłych to głównie:

• sucha i łuszcząca się skóra
• pęknięcia skóry,
• pogrubienie skóry,
• zmiany wypryskowe,
• nawracające stany zapalne,
• zwiększona skłonność do infekcji skórnych.

Na czym polega leczenie atopowego zapalenia skóry?

Leczenie AZS ma na celu łagodzenie objawów i poprawę jakości życia pacjentów. Podstawą terapii jest codzienna pielęgnacja skóry przy użyciu emolientów, które pomagają odbudować barierę ochronną naskórka i zapobiegają utracie wody. Bardzo istotne jest stosowanie preparatów hipoalergicznych, unikanie długich, gorących kąpieli oraz używanie łagodnych środków myjących. Konieczne jest umiejętne rozpoznawanie czynników nasilających objawy AZS i w miarę możliwości ich wyeliminowanie.

Lekarz może zlecić stosowanie leków, np.:

• miejscowych kortykosteroidów,
• leków przeciwhistaminowych,
• miejscowych leków przeciwdrobnoustrojowych,
• miejscowych inhibitorów kalcyneuryny,
• doustnych kortykosteroidów lub antybiotyków,
• leków immunosupresyjnych,
• leków biologicznych.

Atopowe zapalenie skóry – terapia podologiczna

Objawy AZS często dotyczą również skóry stóp. Atopowe zapalenie skóry może prowadzić do nadmiernej suchości, pęknięć oraz stanów zapalnych.

W łagodzeniu nieprzyjemnych objawów i utrzymaniu prawidłowego stanu skóry pomóc może terapia podologiczna. Działania dopasowywane są indywidualnie do każdego przypadku po uprzednim badaniu stóp. Podstawą jest pedicure medyczny. Podolog może również zastosować specjalistyczne opatrunki oraz zlecić stosowanie preparatów podologicznych. Ponadto doradza w kwestii doboru odpowiedniego obuwia i skarpet oraz indywidualnych wkładek ortopedycznych.

Współpraca z podologiem może być cennym uzupełnieniem terapii AZS. Dzięki kompleksowej opiece możliwe jest nie tylko złagodzenie objawów, ale także poprawa komfortu życia i zapobieganie powikłaniom.