Ziarniniak obrączkowaty – przyczyny, objawy, terapia

Ziarniniak obrączkowaty to przewlekła choroba skóry, która najczęściej objawia się w postaci pierścieniowatych zmian skórnych – głównie na grzbietach rąk lub stóp. Jest to schorzenie stosunkowo rzadkie, które może występować w różnych formach klinicznych. Dowiedz się, jakie są przyczyny, czynniki ryzyka i leczenie ziarniniaka obrączkowatego.

Co to jest ziarniniak obrączkowaty?

Ziarniniak obrączkowaty to zapalna choroba skóry, charakteryzująca się obecnością małych guzków, które układają się w kształt pierścienia lub obrączki. Choroba ta jest łagodna i zwykle nie powoduje żadnych poważnych dolegliwości, choć może być uciążliwa ze względu na swój wygląd i przewlekły charakter.

Ziarniniak obrączkowaty charakteryzuje się zwyrodnieniem kolagenu i odczynowym stanem zapalnym. Choroba ma tendencję do samoistnego ustępowania i nawrotów. Częstość występowania schorzenia w Europie szacuje się na 0,1–0,4% populacji.

Ziarniniak obrączkowaty – przyczyny

Dokładna przyczyna ziarniniaka obrączkowatego nie jest znana. Istnieje kilka teorii na temat etiologii choroby. Możliwe przyczyny obejmują:

• reakcje autoimmunologiczne – ziarniniak obrączkowaty może być wynikiem nieprawidłowej odpowiedzi układu odpornościowego, który atakuje własne tkanki skóry,
• infekcje – niektóre badania sugerują, że ziarniniak obrączkowaty może być związany z infekcjami, takimi jak wirusowe zapalenie wątroby typu C, HIV, Borrelia burgdorferi, wirus brodawczaka ludzkiego, wirus Epsteina-Barr.
• urazy skóry – ukąszenia owadów, drobne urazy czy operacje chirurgiczne, mogą wywołać pojawienie się ziarniniaka obrączkowatego.

Niektóre dane sugerują, że ziarniniak obrączkowaty może być związany z ekspozycją na światło słoneczne, leczeniem metodą fotochemioterapii, stosowaniem niektórych leków, wykonaniem czerwonego tatuażu czy wykonaniem próby tuberkulinowej.

Czynniki ryzyka ziarniniaka obrączkowatego

Czynniki zwiększające ryzyko ziarniniaka obrączkowatego to:

• wiek – choroba najczęściej dotyczy dzieci i młodych dorosłych,
• płeć – choroba częściej występuje u kobiet,
• choroby autoimmunologiczne – na rozwój choroby bardziej narażone są osoby z chorobami autoimmunologicznymi.

Jakie są objawy ziarniniaka obrączkowatego?

Głównym objawem ziarniniaka obrączkowatego są twarde grudki, które najczęściej grupują się w pierścieniowate (obrączkowe) struktury. Zdarza się, że zmiany skórne nie układają się obrączkowo, a symetrycznie.

Zmiany skórne mają gładką powierzchnię i są koloru skóry lub lekko różowe. Przyjmują maksymalnie 5 centymetrów średnicy. W większości przypadków obecne są na powierzchni rąk i stóp, ale niekiedy występują też na kończynach, tułowiu i innych częściach ciała. W klasycznych postaciach nie występuje świąd.

Formy kliniczne ziarniniaka obrączkowatego

Wyróżnia się następujące formy kliniczne ziarniniaka obrączkowatego:

• forma zlokalizowana – najczęściej występująca forma, objawiająca się pojedynczymi pierścieniowatymi zmianami na skórze głównie grzbietów rąk i stóp,
• forma rozsiana – charakteryzuje się licznymi, mniejszymi zmianami skórnymi, które mogą występować na różnych częściach ciała,
• forma podskórna – zmiany położone są głębiej w skórze, tworząc twarde guzki,
• forma perforująca – forma choroby, w której zmiany skórne mogą ulegać rozpadowi i wydzielać materiał ziarninowy,
• postać rumieniowa – początkowo rozsiane ogniska zmiany mają charakter rumieniowy, a następnie w ich lokalizacji rozwijają się twarde grudki,
• postać blaszkowata – na tułowiu i kończynach obecne są nacieczone płaskie ogniska rumieniowe,
• postać destrukcyjna – bardzo rzadka forma choroby, w której dochodzi do zajęcia tkanki podskórne, ścięgien, powięzi, kości i stawów.

Ziarniniak obrączkowaty może się pojawić w każdym wieku, jednak większość przypadków rozpoczyna się przed 30. rokiem życia.

Leczenie ziarniniaka obrączkowatego

Leczenie ziarniniaka obrączkowatego zależy od nasilenia objawów oraz formy klinicznej schorzenia. Nie ma jednej metody terapii, która sprawdzi się u wszystkich chorych. Wśród najczęstszych wyróżnia się:

• stosowanie kortykosteroidów bezpośrednio na zmiany skórne w celu zmniejszenia stanu zapalnego i przyspieszenia gojenia,
• stosowanie kortykosteroidów doustnie przy cięższych postaciach ziarniniaka obrączkowatego,
• stosowanie leków immunosupresyjnych,
• krioterapię, czyli zamrażanie zmian skórnych przy pomocy ciekłego azotu,
• laseroterapię,
• chirurgiczne usunięcie zmian.

W niektórych przypadkach w celu zmniejszenia stanu zapalnego i poprawy wyglądu skóry można zastosować fototerapię. Należy jednak zachować ostrożność, gdyż w niektórych przypadkach jest ona czynnikiem wyzwalającym chorobę.

Ziarniniak obrączkowaty – pomoc podologiczna

Pomoc podologiczna odgrywa ważną rolę – szczególnie gdy zmiany skórne w przebiegu ziarniniaka obrączkowatego występują na stopach.

Podolog dokładnie ocenia stan skóry pacjenta, identyfikując zmiany charakterystyczne dla ziarniniaka obrączkowatego oraz monitorując ich rozwój. Specjalista zaleca specjalistyczne preparaty pielęgnacyjne, które pomagają w utrzymaniu zdrowej skóry oraz zapobiegają powikłaniom, takim jak infekcje. Ważna jest także edukacja pacjenta dotycząca samej istoty choroby, a także codziennych nawyków.