Jak podolog wspiera terapię stopy cukrzycowej? Wywiad z mgr Agnieszką Nowaczyk-Panasiuk

Szacuje się, że na cukrzycę choruje w Polsce ponad 3 miliony osób. Nawet 25% z nich nie zdaje sobie z tego sprawy. Procesy patologiczne prowadzące do nieodwracalnego zniszczenia tkanek przebiegają po cichu. Gdy pojawiają się objawy, często choroba jest już w zaawansowanym stadium.

Cukrzyca powoduje poważne konsekwencje zdrowotne. Należą do nich m.in. zaburzenia sercowo-naczyniowe, problemy ze wzrokiem i uszkodzenie nerek. Ale nie tylko. Powikłania dotyczą także stóp. O tym, jak podolog wspiera terapię stopy cukrzycowej rozmawiamy z mgr Agnieszką Nowaczyk-Panasiuk – podologiem z Instytutu Podologii w Poznaniu.

Angelika Janowicz: Jednym z powikłań cukrzycy jest stopa cukrzycowa. Proszę powiedzieć, czym charakteryzuje się to schorzenie.

Agnieszka Nowaczyk-Panasiuk: Jest to zespół specyficznych objawów, który występuje u osób chorych na cukrzycę. Szacuje się, że dotyczy nawet 10% diabetyków. Jest definiowana jako zakażenie, owrzodzenie lub destrukcja tkanek głębokich stopy o różnym stopniu zaawansowania. Dodatkowo występują zaburzenia neurologiczne lub naczyniowe w kończynach dolnych.

Kto jest najbardziej narażony na rozwinięcie się stopy cukrzycowej? 

Na zespół stopy cukrzycowej narażeni są przede wszystkim ci chorzy, u których doszło do powikłań mikronaczyniowych lub do uszkodzenia nerwów obwodowych. Ryzyko zwiększa się w przypadku osób ze źle prowadzoną i niewyrównaną cukrzycą.

Z jakimi dodatkowymi problemami podologicznymi zmagają się osoby ze stopą cukrzycową?

U osób chorych na cukrzycę i cierpiących na stopę cukrzycową często obserwujemy jeszcze szereg problemów podologicznych, które powodują nieprzyjemne dolegliwości, a dodatkowo mogą zwiększać ryzyko powikłań. Należą do nich m.in. wzmożone rogowacenie naskórka, modzele, bolesne odciski, wrastające paznokcie, nadmierne przesuszenie skóry i pękające pięty.

Osoby chorujące na cukrzycę są również bardziej narażone na infekcje grzybicze. Dlatego powinny zachować szczególną ostrożność w miejscach, gdzie najczęściej dochodzi do zakażenia. Niebezpieczne mogą być także infekcje bakteryjne, do których często dochodzi w ranach i tam, gdzie pęka skóra.

Jaka jest rola podologa w terapii stopy cukrzycowej? 

Terapia zespołu stopy cukrzycowej jest wieloczynnikowa i wymaga interdyscyplinarnego podejścia. Podolog powinien współpracować z diabetologiem, ortopedą, angiologiem, chirurgiem, fizjoterapeutą.

Podolog dba o to, aby stopy cukrzyka były w dobrej kondycji. Dzięki temu nie dochodzi do rozwinięcia się owrzodzeń, ran, infekcji oraz schorzeń podologicznych. Podolog jest osobą przygotowaną do leczenia zmian w obrębie stóp w sposób bezpieczny i dopasowany indywidualnie do każdej osoby. Może także zakładać opatrunki na rany, zlecać stosowanie specjalistycznych preparatów oraz prowadzić laseroterapię, która wspomaga gojenie.

Dlaczego osoby chore na cukrzycę powinny regularnie odwiedzać podologa? 

W przypadku osób chorujących na cukrzycę obserwujemy zaburzenia czucia, a nawet całkowitą jego utratę. To powoduje, że pacjent może nie zdawać sobie sprawy z obecności zmian chorobowych na stopach. Nie podejmuje więc ich leczenia, co skutkuje powikłaniami – szczególnie niebezpiecznymi przy cukrzycy. Regularne wizyty w gabinecie podologicznym pozwalają mieć pełną kontrolę nad stanem stóp.

Ponadto osoby chore na cukrzycę i cierpiące na stopę cukrzycową to często osoby starsze, które nie są w stanie samodzielnie zadbać o stopy. Podejmowanie prób domowej pielęgnacji może skutkować np. skaleczeniami, które w przypadku diabetyków mogą mieć poważne konsekwencje. Z pozoru błahe skaleczenie może przeobrazić się w trudno gojącą się ranę lub ulec zakażeniu.

Nie zapominajmy, że zmiany chorobowe na stopach powinien zawsze usuwać wyłącznie specjalista. Nie jest wskazane samodzielne leczenie odcisków i innych schorzeń podologicznych. Dotyczy to wszystkich pacjentów, ale w przypadku diabetyków ma szczególne znaczenie.

Kiedy osoba chora na cukrzycę powinna niezwłocznie udać się do gabinetu podologicznego? 

Wizyty w gabinecie podologicznym są rekomendowane wszystkim diabetykom. Powinny odbywać się one co kilka miesięcy. Jednak są pewne szczególne sytuacje, w których nie należy zwlekać z szukaniem pomocy. Mowa m.in. o dużych krwiakach podpaznokciowych, bolesnych odciskach, wrastających paznokciach, ranach, zatrzymaniu wzrostu paznokcia, zmianach w obrębie płytki paznokciowej, stanie zapalnym, podejrzeniu infekcji grzybiczej. Każdy niepokojący objaw warto skonsultować, ponieważ zaniechanie leczenia może mieć poważne konsekwencje.

Podologia w terapii stopy cukrzycowej to nie tylko działania lecznicze, ale przede wszystkim profilaktyka. Co obejmuje? 

To przede wszystkim pedicure podologiczny, który zapobiega powstawaniu zmian na stopach np. modzeli. To również prawidłowe skracanie płytki paznokciowej, aby nie doszło do wrastania lub wkręcania paznokci. Podolog dobiera odpowiednie preparaty do codziennej pielęgnacji i udziela praktycznych wskazówek. Już samo regularne oglądanie stóp przez specjalistę pozwala uniknąć wielu powikłań.

Profilaktyka obejmuje również dopasowanie odpowiedniego obuwia. W razie potrzeby podolog zaleca pacjentowi ze stopą cukrzycową indywidualne wkładki ortopedyczne. To wsparcie dla stopy, które zapewnia odpowiednie podparcie, amortyzację i ułożenie struktur anatomicznych. Jest to ważne, ponieważ przy stopie cukrzycowej dochodzi do zbyt dużego obciążenia niektórych okolic stopy, co wynika z nieprawidłowego chodu, zaników mięśniowych, deformacji.

Czy pozostawanie pod stałą opieką podologa pozwala uniknąć powikłań stopy cukrzycowej? 

Jeżeli osoba chora na cukrzycę pozostaje pod stałą opieką podologiczną, możliwe jest zmniejszenie ryzyka powikłań. Podolog może zaobserwować niepokojące zmiany na stopach na ich wczesnym etapie, wdrożyć działania terapeutyczne i profilaktyczne oraz skierować pacjenta do innego specjalisty. Jak już wspomniałam, terapia stopy cukrzycowej wymaga interdyscyplinarnego podejścia.

Nie można jednak zapomnieć, że wiele zależy też od samego pacjenta. Powinien on bezwzględnie przestrzegać zaleceń lekarzy i podologa, a także zgłaszać się na regularne badania i wizyty kontrolne. Bez współpracy ze strony pacjenta nie jesteśmy w stanie wiele zdziałać.

Jakie są podstawowe zalecenia podologiczne dla osób chorujących na cukrzycę, jeżeli chodzi o dbanie o stopy? 

Bardzo ważne jest indywidualne podejście do każdego chorego. Jest jednak kilka zasad uniwersalnych, do których powinni stosować się wszyscy pacjenci:

1. Mycie stóp pod bieżącą wodą i unikanie długotrwałego moczenia.
2. Dokładne, ale delikatne, osuszanie stóp po umyciu.
3. Codzienne stosowanie kremów do stóp.
4. Zrezygnowanie z używania pumeksów i skarpet złuszczających.
5. Unikanie stosowania ostrych przedmiotów do pielęgnacji stóp.
6. Regularne odwiedzanie podologa.
7. Unikanie chodzenia na boso.
8. Unikanie trzymania stóp przy kaloryferze, kominku lub pod kocem elektrycznym, ponieważ łatwo może dojść do poparzenia.
9. Noszenie dobrze dopasowanego i wygodnego obuwia. Osoby chore na cukrzycę nigdy nie powinny nosić butów na gołą stopę.

Ważne jest, aby osoby na cukrzycę codziennie oglądały swoje stopy pod kątem występowania zmian chorobowych, otarć naskórka lub skaleczeń.